بیم دتکتور چیست؟ کاربرد، انواع و مشخصات

دود چیست؟

دود ناشی از موتور اتومبیل‌ها و کارخانه‌ها در بیشتر شهرها و شهرک‌های صنعتی مشکلی بزرگ محسوب می‌شوند. چون ذرات دود وارد ریه و مجرای تنفسی شده و سلامت ما را به خطر می‌اندازد. همچنین دود، علت اصلی مرگ و میر در آتش سوزی‌های داخلی (محیط بسته) به دلیل آسیب‌های حرارتی، مسمومیت و سوزش ریه ناشی از مونوکسید‌کربن و سایر محصولات احتراق است.

دود از ملکول‌های متفاوت که از قطر 0.0005 میکرومتر شروع و تا 10 میکرومتر ادامه دارند تشکیل شده است. ملکول‌های بیش از 10میکرومتر از حیطه دود خارج و در دسته‌بندی گرد و غبار، پودرها و ملکول‌های ریز دیگر قرار دارند. واحد اندازه‌گیری دود به نام obscuration بر متر مربع و یا فوت می‌باشد. و به صورت obs/m یا obs/ft نشان داده می‌شود.

دتکتور دودی چیست؟

دتکتور دود یا آشکارساز دودی (به انگلیسی: Smoke detector) نوعی سنسور و حسگر است که برای تشخیص و پاسخ به حضور دود ناشی از آتش طراحی شده است. این دتکتورها می‌توانند وجود دود را در لحظات اولیه وقوع حریق تشخیص داده و نسبت به آن واکنش نشان دهد.

انواع دتکتور دودی

1. دتکتور دودی یونیزاسیون (نقطه ای)
2. دتکتور دودی نوری یا فتوالکتریک (نقطه ای)
3. بیم دتکتور لیزری (خطی)
4. دتکتور دودی مکشی ایرسمپلینگ (نقطه‌ای/خطی)
5. دتکتور دودی کانالی (داکت دتکتور)

بیم دتکتور چیست؟

بیم دتکتور یا آشکارساز دود خطی دستگاهی است که برای حس کردن و آشکارسازی دود در سیستم‌های اعلام حریق بکار می‌رود. در این نوع دتکتور از امواج مادون قرمز برای تشخیص دود استفاده می‌شود. دتکتورهای دود در حالت کلی به دو نوع نقطه‌ای و خطی تقسیم‌بندی می‌گردند. دتکتور دود نقطه‌ای در محل‌های کوچک و متوسط با ارتفاع پایین نصب شده و در سوله‌ها، انبارها و محل‌هایی با سقف بلند از کاشف دود خطی استفاده می‌شود.

عملکرد بیم‌ دتکتور

عملکرد بیم دتکتور بدین صورت است که اشعه مادون قرمز از هد Head در یک سمت سوله به سمت دیگر توسط فرستنده ارسال شده و پس از برخورد با رفلکتور به گیرنده باز می‌گردد، سپس توسط مدارات داخلی الکترونیکی کیفیت هوای سوله مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود حجم دود در محیط، اعلام حریق صورت می‌گیرد. در زمان عملکرد در حالت نرمال سیگنال ارسالی با کیفیت ارسال شده یا کمی کمتر به سمت گیرنده بازگردانده می‌شود و در زمان حریق به علت وجود ذرات دود در محیط، شدت پرتو مادون قرمز بازگشتی کم شده و گیرنده این تغییرات مادون قرمز را به عنوان حریق شناسایی می‌کند.

انواع بیم دتکتور

انواع آشکارساز دود خطی از نظر ساختار و نوع کارکرد به سه دسته فرستنده و گیرنده، انعکاسی و نسل جدید چند فرستنده و گیرنده ( آنالیز محیط و پردازش تصویر) تقسیم‌بندی می‌شوند:

۱. بیم دتکتور فرستنده گیرنده:

دارای دو بخش مستقل فرستنده و گیرنده است. فرستنده در یک‌طرف و گیرنده در طرف دیگر فضای تحت حفاظت (دقیقا در مقابل آن) قرار می‌گیرد. در حالت عادی (بدون حریق) فرستنده دائما سیگنال مادون قرمزی را به سمت گیرنده ارسال می‌کند.

تا زمانی که سیگنال مادون قرمزی توسط گیرنده دریافت می‌شود شرایط عادی است. در صورتی‌ که آتش‌سوزی رخ دهد و دود ناشی از آن به این اشعه برخورد کند، میزان نور مادون‌قرمز دریافتی توسط گیرنده تغییر پیدا کرده و گیرنده این تغییر ایجادشده را به‌عنوان حریق در نظر می‌گیرد.

۲. بیم دتکتور انعکاسی:

در نوع انعکاسی، در یک سمت فضای تحت حفاظت، هد آن داخل یک محفظه و در سمت دیگر فضا، رفلکتور قرار دارد. در حالت عادی سیگنال‌ها توسط هد به رفلکتور ارسال و پس از برخورد با رفلکتور به بیم بازگردانده می‌شود. تا زمانی که این عمل ادامه دارد این نوع دتکتور شرایط را عادی گزارش می‌نماید. با وقوع آتش‌سوزی و قرار گرفتن دود در مسیر ارسال اشعه، میزان نور دریافتی کاهش‌یافته و  این حالت را آتش‌سوزی در نظر می‌گیرد.

یکی از برتری‌های مدل انعکاسی نسبت به نوع فرستنده گیرنده عدم نیاز به کابل‌کشی در سمت مقابل سالن می‌باشد که باعث کاهش کابل‌کشی و هزینه می‌گردد. البته محدودیت‌هایی نیز نسبت به نوع فرستنده گیرنده وجود دارد ازجمله در فضاهایی که معماری داخلی آن‌ها شیشه‌ای می‌باشد نصب و راه‌اندازی نوع انعکاسی سخت‌تر است همچنین برای انبارهایی که بر روی سقف آن‌ها شبکه خرپا وجود دارد، به دلیل برخورد و بازتاب اشعه ارسالی نوع انعکاسی احتمال بروز هشدار کاذب افزایش می‌یابد.

۳. نسل جدید بیم دتکتور‌ها (آنالیزگر محیطی)

به تازگی کمپانی تلنتوم انگلستان که محصولات فایرری (آشکارساز دود خطی رفلکتوری، فرستنده و گیرنده و ضد انفجار) را تولید کرده و برترین تولید کننده بیم دتکتور‌های مختلف در جهان است، محصولاتی جدیدی به نام او اس آی دی (اوسید) OSID را روانه بازار کرده این محصول جدید به جای استفاده از اشعه مادون قرمز برای شناسایی دود از پرتو مادون قرمز و ماوراء بنفش توأماً استفاده کرده و با پردازش تصویر فضای تحت پوشش را مورد آنالیز قرار می‌دهند.

طراحی آشکارساز دود خطی و مساحت تحت پوشش

طول برد این نوع دتکتور دود خطی بسته به نوع برند و مدل آن متفاوت می‌باشد. جهت دریافت اطلاعات در این خصوص باید به کاتالوگ سازنده مراجعه نمود. آشکارساز دود خطی موجود در بازار با پوشش 15 متر در عرض و در محدوده 40 متر، 80 متر، 100 و 120 متر در طول می‌باشد. به بیان دیگر یک کاشف دود خطی می‌تواند حداکثر مساحت 2000 متر مربع را پوشش دهد که در بسیاری از موارد می‌تواند جایگزین مناسبی برای دتکتورهای دود نقطه‌ای باشد.

البته برخی از تولید کننده‌ها مانند برند The Fire Beam (که به اختصار در بازار فایربیم گفته می‌شود) آشکارساز دود خطی تولید کرده‌اند که تا طول 160 متر را پوشش می‌دهند ولی کماکان به دلیل اینکه حداکثر زون آشکارسازی مطابق با استاندارد ۲۰۰۰ متر مربع است نمیتوانیم از عرض حداکثر تحت پوشش این بیم دتکتور استفاده کنیم. گفتنی است که مطابق استاندارد NFPA72 , BS-5839 حداکثر ارتفاع نصب بیم دتکتور ۲۵ متر است.

برای آموزش کامل طراحی بیم دتکتور حتما مقاله‌ی آموزش طراحی و نصب بیم دتکتور را بخوانید:

مزایای بیم دتکتور

• هزینه نهایی کمتر
• آلارم کاذب کمتر
• ظاهر زیبا و کم حجم
• تعمیر و نگهداری آسان
• مساحت سطح پوشش بیشتر
• مناسب مناطق مرتفع و دسترسی مشکل
• کابل‌کشی کمتر نسبت به دتکتور دود نقطه‌ای
• سرعت عملکرد بهتر نسبت به آشکارسازهای نقطه ای

معایب آشکارساز دود خطی

با در نظر گرفتن تمامی مزایای ذکر شده، باید معایبی که در شرایط گوناگون برای دستگاه ایجاد می گردد نیز در نظر گرفت

• احتمال بروز خطا و عدم عملکرد در شرایط آب و هوایی نامساعد
• ایجاد هشدار کاذب و عدم عملکرد در زمان رطوبت، یخ زدگی، دمای بالا و غیره

انوع برندهای آشکارساز دود خطی

از برندهای معتبر موجود در بازار ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که دارای تاییدیه‌های لازم از موسسات استاندارد جهانی می‌باشند.

• فایرری (Fireray) ساخت کشور انگلستان
• فایربیم (The Fire Beam) ساخت کشور انگلستان
• هوچیکی (HOCHIKI) ساخت کشور ژاپن
• زتا (ZETA) ساخت کشور انگلستان
• زیمنس (Siemens) ساخت کشور آلمان
• تندا (TENDA) ساخت کشور سنگاپور
• تونا (TUNA) ساخت کشور سنگاپور
• مولترون (Multron) ساخت کشور سنگاپور
• فایرگارد (Fireguard) ساخت کشور سنگاپور
• اوردی (Everday) ساخت کشور سنگاپور
• جی‌اس‌تی (‌GST) ساخت کشور چین

قیمت بیم دتکتور اعلام حریق به چه عواملی بستگی دارد؟

قیمت آشکارساز دودی خطی تابع عوامل مختلفی است. که در ادامه تعدادی از آنها را بررسی می‌کنیم:

• موتورایز بودن
• داشتن کنترلر
• گارانتی و کشور سازنده
• نوع (فرستنده-گیرنده، رفلکتوری)
• برد  (160،140،120،100،70،50 متری)

برای آشنایی با انواع آشکارساز ها و خرید آن با قیمتی مناسب می‌توانید به بخش فروشگاه بیم دتکتور دیجی فایر مراجعه کنید. در فروشگاه دیجی فایر قصد داریم شما را با انواع تجهیزات آشنا کنیم تا برای خرید ، بهترین گزینه ممکن را انتخاب کنید.