ایرسمپلینگ Air sampling یا دتکتور دود مکشی که در بازار با نام‌های دیگری نظیر دتکتور دود مکنده، نمونه‌بردار، استنشاقی و نمونه‌گیر، Air sense و یا ASD نیز شناخته می‌شوند، به‌منظور تشخیص سریع دود مورد استفاده قرار می‌گیرند. از ویژگی‌های بارز این دتکتور سرعت و دقت بسیار بالا و انعطاف‌پذیری بالا در نحوه استفاده و نمونه‌گیری با مکش از هوای محیط موردحفاظت هستند. در این مقاله سعی داریم مزایای استفاده از دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) را بررسی نماییم.
فهرست محتوا
ایر سمپلینگ چیست؟
ایرسمپلینگ یا همان دتکتور دود مکشی (استنشاقی) ذرات دود در غلظت‌های کم را تشخیص می‌دهند. این قابلیت آنها را برای پروژه‌هایی که نیاز به کشف دود در کمترین زمان ممکن (قبل از احتراقی که منجر به خسارت شود) دارند، ایده آل می‌سازد. این دتکتورها در برخی موارد تا بیش از هزار برابر حساس‌تر از دتکتور‌های دود نقطه‌ای هستند. از این‌روی در بسیاری از فضاها با توجه به حساسیت بالای مورد نیاز و نیز اهمیت کشف به موقع حریق، استفاده از این ایرسمپلینگ‌ها بهترین گزینه است.
ازجمله این فضاها می‌توان به اتاق‌های حاوی تجهیزات فناوری اطلاعات، اتاق‌های سوئیچ قابل‌حمل، تجهیزات بیمارستانی، کنترل نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها و سایر فضاهایی که نیاز به کشف سریع دود در مراحل اولیه دارند اشاره کرد همچنین محدوده حساسیت قابل‌برنامه‌ریزی سیستم کشف دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) سفارشی‌سازی آن را برای کاربردهای مختلف ممکن می‌سازد که انعطاف‌پذیری بالایی را ارائه می‌کند.
دود چیست؟
دود ناشی از موتور اتومبیل‌ها و کارخانه‌ها در بیشتر شهرها و شهرک‌های صنعتی مشکلی بزرگ محسوب می‌شوند. چون ذرات دود وارد ریه و مجرای تنفسی شده و سلامت ما را به خطر می‌اندازد. همچنین دود، علت اصلی مرگ و میر در آتش سوزی‌های داخلی (محیط بسته) به دلیل آسیب‌های حرارتی، مسمومیت و سوزش ریه ناشی از مونوکسید‌کربن و سایر محصولات احتراق است.
دود از ملکول‌های متفاوت که از قطر 0.0005 میکرومتر شروع و تا 10 میکرومتر ادامه دارند تشکیل شده است. ملکول‌های بیش از 10میکرومتر از حیطه دود خارج و در دسته‌بندی گرد و غبار، پودرها و ملکول‌های ریز دیگر قرار دارند. واحد اندازه‌گیری دود به نام obscuration بر متر مربع و یا فوت میباشد. و به صورت obs/m یا obs/ft نشان داده می‌شود.
دتکتور دودی چیست؟
دتکتور دود یا آشکارساز دودی (به انگلیسی: Smoke detector) نوعی سنسور و حسگر است که برای تشخیص و پاسخ به حضور دود ناشی از آتش طراحی شده است. این دتکتورها می‌توانند وجود دود را در لحظات اولیه وقوع حریق تشخیص داده و نسبت به آن واکنش نشان دهد.
انواع دتکتور دودی
- دتکتور دودی یونیزاسیون (نقطه ای)
- دتکتور دودی نوری یا فتوالکتریک (نقطه ای)
- بیم دتکتور لیزری (خطی)
- دتکتور دودی مکشی ایرسمپلینگ (نقطه‌ای/خطی)
- دتکتور دودی کانالی (داکت دتکتور)
دقت دتکتور ایرسمپلینگ چقدر است؟
نرم‌افزار سیستم‌های دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) به محفظه حسگر دستگاه اجازه می‌دهد که بین ذرات دود و ذرات گردوغبار موجود در هوای نمونه‌گیری شده فرق قائل شود. این فناوری دتکتور‌های دود مکشی (ایرسمپلینگ) را در مقابل نویز مقاوم می‌سازد و هشدارهای ناخواسته را که ممکن است باعث خاموش شدن غیرضروری تجهیزات، از کار افتادگی تأسیسات و یا تخلیه نابه‌هنگام ساختمان شود کاهش می‌دهد.
توانمندی دتکتور مکشی در مکان‌های با گردش هوای بالا چقدر است؟
در اتاق‌های با جریان سریع نظیر مراکز داده، مراکز مخابراتی و اتاق‌های تمیز، جریان هوا، هوای داخل محیط را تغییر می‌دهد و باعث رقیق‌سازی دود می‌شود که کشف آن را بسیار مشکل می‌کند. سرعت هوای بالا ذرات را از دتکتور دود نقطه‌ای دور کرده و به سمت هواساز می‌برد.
ذرات بزرگ‌تر از مسیر هواساز فیلتر می‌شود ولی ذرات کوچک‌تر از فیلتر هواساز عبور کرده و مجدداً به اتاق برمی‌گردد بنابراین ذرات دود بخشی از هوای محیط می‌شوند اما با توجه به اینکه دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) به‌صورت دائم از محیط تحت حفاظت نمونه‌گیری می‌کند، ذرات دود موجود کشف می‌شود.
تغییر ندادن دکوراسیون و زیبایی محیطی
یکی دیگر از مزایای دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) این است که می‌توان لولهکشی آن را در فضاهای مخفی نظیر سقف‌های کاذب انجام داد و تنها دستگاه دتکتور آن را در دسترس گذاشت. این مزیت، ایرسمپلینگ‌ها را برای فضاهایی که یکی از نگرانی‌ها دستکاری سیستم است، مناسب می‌سازد (فضاهایی نظیر مدارس و زندان‌ها). از این دتکتورها همچنین برای فضاهایی که نگرانی بابت تخریب زیبایی محیطی وجود دارد (نظیر موزه‌ها و بناهای تاریخی)، می‌توان استفاده کرد.
تعمیر و نگهداری ایر سمپلینگ چگونه است؟
پس‌ازاینکه دستگاه دتکتور دود مکشی (ایر سمپلینگ) و لوله‌های نمونه‌گیری آن نصب شدند زمان انتقال و فشار لوله‌های نمونه‌گیری باید ثبت شوند در تعمیر و نگهداری سالیانه، باید دورترین سوراخ نمونه گیری آزمون شود و با زمان انتقال ثبت‌شده در زمان راه‌اندازی سیستم مقایسه شود. زمانی که لوله نمونه‌گیری در سقف بلند یا در کف کاذب مهروموم شده نصب‌شده باشد، می‌توان یک نقطه آزمون نمونه‌گیری را در سطحی قابل‌دسترس ایجاد کرد تا آزمون سالیانه سیستم ایرسمپلینگ را ساده‌تر کند و هزینه‌های تعمیر و نگهداری سالیانه آن را کاهش دهد.
دسترسی آسان
پس از اتمام نصب و راه‌اندازی ایرسمپلینگ، تنها دستگاه کشف به سرویس نیاز دارد و چون محل نصب آن در دسترس است، نگرانی از بابت عدم دسترسی یا دسترسی دشوار به دتکتور وجود نخواهد داشت.
انعطاف‌پذیری
این سیستم‌ها افزون بر مزایای نمونه‌گیری، از ویژگی قابلیت تنظیم توسط مرکز کنترل مربوطه در مواردی از قبیل تأخیرهای اضافی، درجه حساسیت و دیگر الگوریتم‌های هوشمند نیز بهره می‌برند.
نصب غیرقابل رویت
در موقعیت‌هایی از قبیل ساختمان‌های تاریخی اغلب نیاز است که انجام عملیات نصب، تداخلی با دکور یا ساختار ساختمان ایجاد نکند و تغییری از لحاظ ظاهری در آنها به وجود نیاورد. دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) می‌تواند روی شبکه لولهکشی خود از شیلنگ‌های باریک استفاده کند که از سطح بسیار بالایی از انعطاف‌پذیری برخوردار هستند. این امکان ما را قادر می‌سازد که لوله‌های نمونه‌گیری را در تورفتگی‌ها پنهان کنید.
در این نوع دتکتورها برای فضاهایی که سقف کاذب دارند می‌توان مسیر لولهکشی را از بالای سقف عبور داد و با انشعاب گرفتن از آن و ایجاد سوراخ کوچکی بر روی سقف کاذب، از هوای محیط زیر سقف نمونه‌برداری کرد. در این شرایط ظاهراً هیچ‌گونه دتکتوری در محیط وجود ندارد، اما ایرسمپلینگ فیلم کشی با حساسیت بسیار بالایی در حال نمونه‌گیری و سنجش میزان دود موجود در محیط است.
تضمین امنیت و تداوم کسب‌وکار با استفاده از ایرسمپلینگ
بسیاری از کاربردها نیاز داریم در همان مراحل اولیه وقوع حریق را شناسایی کنیم تا از تحمیل خسارات جبران‌ناپذیر در امان بمانید برای مثال در بسیاری از کاربردها نیاز است که فرایند در حال کار کارخانه یا دیگر کسب‌وکارها تحت هیچ شرایطی متوقف نشود. مثلا در نظر بگیریم که یک نیروگاه برق به هر دلیلی از کار بیفتد یا به‌اصطلاح SHUT DOWN شود، این است که راه‌اندازی مجدد نیروگاه ممکن است از یک تا چند روزبه طول بیانجامد که تبعات و خساراتی را برای نیروگاه و کشور در بر خواهد داشت.
نمونه‌های دیگر چنین کاربردهایی حفاظت از اتاق سرور، اداره گذرنامه، صداوسیما، مراکز مخابراتی، صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه و … هستند. در تمامی موارد سعی بر این است که فرایند معمول آنها بدون وقفه ادامه یابد و در صورت بروز مشکل، در همان مراحل اولیه حل شود.
سرعت بسیار بالاتر ایرسمپلینگ نسبت به سایر دتکتورها به‌واسطه مکش هوا
همان‌طور که می‌دانید دتکتور‌های نقطه‌ای زمانی حضور دود را در محیط تشخیص می‌دهند که دود وارد محفظه آنها شود اما ایرسمپلینگ منتظر ورود دود به داخل محفظه نمی‌ماند و دور را از طریق لوله‌های نمونه‌گیری به داخل خود مکش می‌کند که همین امر سبب کشته شدن سریع‌تر دود در محیط می‌شود البته توجه داشته باشید که قدرت مکش و سرعت نمونه‌گیری هوا در این نوع دتکتورها آرام و پیوسته است.
کاربردهای ایر سمپلینگ چیست؟
۱. مناسب برای کاربردهای غیر رایج و محیط‌های خشن و نامساعد
تجهیزات کشف حریق پیشرفته (ایرسمپلینگ) اغلب در محیط‌های نامساعد استفاده می‌شوند، که در آنها شرایط محیطی اثرات غیرعادی ایجاد می‌کند. در این محیط‌ها بیشتر انواع دتکتورها را نمی‌توان به علت محدودیت دمای عملکردی که دارند استفاده کرد. ایرسمپلینگ برای مناطقی که دارای گرد و خاک زیاد و رطوبت هستند گزینه مناسبی است. در محیط‌های خشن و کثیف ذرات بزرگ می‌توانند به مدارات الکترونیکی دتکتور‌های سنتی صدمه بزنند و ذرات کوچک‌تر هم می‌توانند باعث نویز و هشدار کاذب شوند.
سیستم دتکتور دود مکشی از هوای فضای موردحفاظت نمونه‌گیری کرده و ذراتی که به‌صورت بالقوه می‌تواند باعث صدمه شوند را فیلتر می‌کند. این قابلیت برای نصب در محیط‌های ذکر شده ایده آل می‌سازد. همچنین دستگاه دتکتور می‌تواند خارج از محیط موردحفاظت نصب شود که همین امر سیستم‌های دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) را برای محیط‌های دارای دمای هوای نامتعارف نظیر سردخانه‌ها ایده آل می‌سازد با بهره‌گیری از تجهیزات جانبی نظیر فیلترها، گرم‌کننده‌ها و تله‌های آب می‌توان راه‌حل‌های مناسبی را برای فضاهای با هوای نامساعد ارائه کرد.
محافظت بسیاری از فضاهای گوناگون در صورتی امکان‌پذیر است که بتوان هوای گرم را سرد، هوای سرد را گرم، هوای غبارآلود را تصفیه کرد و همچنین هوای آلوده را به‌عنوان بخشی از شرایط عملکرد عادی شناسایی کرد و به‌جای برگرداند که از آن نمونه‌گیری شده است. در چنین کاربردهایی این دو نکته حائز اهمیت هستند که مرکز کنترل دتکتور در ناحیه‌ای قرار گیرد که ازلحاظ محیطی مساعد است و اطمینان حاصل شود که شبکه لوله نمونه‌گیری از مواد مناسب ساخته‌شده باشد.
۲. حفاظت از نواحی خالی بدون دسترسی و با ارتفاع بالا
گزینه ایده‌آل برای چنین موقعیت‌هایی، دتکتور‌های دود مکشی (ایرسمپلینگ) هستند. نقاط نمونه‌گیری یک‌بار نصب‌شده و در اغلب کاربردها، نیازی به دسترسی جهت خدمات نگهداری ندارند. در مقابل برای دتکتور‌های نقطه‌ای ممکن است به به دلیل محل قرار گرفتن آنها، آزمون، خدمات نگهداری و یا به‌روزرسانی آنها دشوار و غیرممکن باشد.
برای حفاظت از فضاهایی که دارای سقف و قفسه‌های بلند هستند ممکن است لازم باشد نقاط نمونه‌گیری در چند سطح مختلف ایجاد شود تا بهترین بازدهی هنگام بروز آتش‌سوزی‌های دودزا (که مقدار گرمای نسبتا کمی برای صعود دود تولید می‌کنند) به دست آید.
فضاهای خالی را می‌توان به‌خوبی با سیستم دتکتور دود مکشی محافظت کرد اما باید یک نقطه آزمون نمونه‌گیری قابل‌دسترس نیز در نظر گرفته شود. این کار امکان انجام آزمون‌های عملکردی تجهیز در حین تعمیر و نگهداری دوره را بدون نیاز به دسترسی کامل به فضای تحت حفاظت فراهم می‌کند.
۳. فضاهایی با دسترسی محدود / محصورشده
ممکن است دسترسی عادی به برخی فضاها به دلیل امنیت بالا از (نظیر زندان‌ها) و یا اینکه منطقه تحت حفاظت دارای خطر بالقوه برای سلامتی انسان است، دشوار باشد. این فضاها را اغلب می‌توان با سیستم‌های دتکتور دود مکشی پوشش داد که در آن، دتکتور در خارج از ناحیه دارای مشکل قرار می‌گیرد. این کار نیاز به دسترسی به فضای تحت حفاظت برای تعمیر و نگهداری را به حداقل می‌رساند. نکته مهم این است که لوله خروجی (اگزوز) دتکتور و فضای تحت حفاظت لولهکشی و برگردانده می‌شود تا از انتشار آلودگی جلوگیری شود.
۴. سازه‌های سقفی مختلط
بسیاری از ساختمان‌ها دارای اشکال سقفی غیرمعمول هستند که می‌توان آنها را با موفقیت با دتکتور دود مکشی (ایرسمپلینگ) محافظت کرد. این ساختمان‌ها ممکن است یک ساختمان باستانی گنبدی مدور یا یک چادر مدرن باشد. شبکه‌های لوله نمونه‌گیری، سبک و نیمه سخت هستند. درنتیجه بسیاری از سطوح با شکل غیرعادی و منحنی شکل را تحت حفاظت قرار می‌دهند. درحالی‌که استفاده از دتکتور‌های دود نقطه‌ای و دتکتور دود خطی در آن سطوح با مشکل مواجه است.
۵. فضاهای حاوی غبار
این فضاها را می توان با کاشف‌هایی حفاظت کرد که شامل فناوری‌های تشخیص گردوغبار هستند یا ذرات گردوغبار را فیلتر می‌کنند. فیلتر آلوده عملکرد سیستم را کاهش می‌دهند و باید ترتیبی داده شود تا با انجام خدمات نگهداری دوره‌ای منظم و تمیز یا تعویض کردن فیلتر، یک سطح حفاظت پایدار را تضمین کرد.
۶. سردخانه‌ها
مشکل اصلی در سردخانه‌ها به‌غیراز آسیب حاصل از دمای کم به مدارات دتکتور، آسیب ناشی از میعانات است که می‌تواند باعث یخ‌زدگی نقاط نمونه‌گیری شود. این مشکلات را می توان با قرار دادن لوله نمونه‌گیری در یک تله رطوبتی در خارج از سردخانه و با گرم کردن نمونه هوا قبل از ورود آن به دتکتور (ایرسمپلینگ) که باید در خارج از سردخانه قرار گیرد از بین برد.
۷. فضاهای گرم
اکثر دتکتور‌های دود مکشی (ایرسمپلینگ) برای عملکرد در دمای زیر ۶۰ درجه سانتی‌گراد طراحی‌شده‌اند. اگر دمای هوای محیط بالاتر از این باشد، دتکتور را می‌توان دور از منطقه گرم قرار داد و نمونه هوا را از طریق افزایش طول لوله یا عبور دادن از یک مبدل حرارتی سرد کرد.
قیمت ایر سمپلینگ
یکی از بارزترین محدودیت دتکتور‌های دود مکشی قیمت بسیار بالای آن است که البته سازنده‌های مختلف با توجه به تعداد کانال‌های ورودی و فضای تحت پوشش قیمت‌های متفاوتی را ارائه می‌کنند. با توجه به قیمت بالایش ممکن است برای بسیاری از کاربردها مقرون‌به‌صرفه نباشد.دتکتور‌های دود مکشی اغلب در فضاهایی استفاده می‌شوند که هشدار زودهنگام و حساسیت بالاتر از حد معمول موردنیاز است.
سلام برای اطاق سرور که ایوسل کار شده مناسب میباشد یا نه
سلام، استفاده از ایرسمپلینگ در اتاق سرور یکی از بهترین و سریع ترین روش‌های شناسایی حریق در اتاق های سرور است. ۱۰۰٪ مناسب است ولی استفاده از آیروسل در اتاق سرور معمولا به دلیل وجود پسماند ذرات توصیه نمی‌شود.
سلام برای اطاق سرور که ایروسل کار شده مناسب میباشد یا نه