مهندسی حریق چیست؟

این درس به پایه‌های نظری و اصول اساسی مربوط به مهندسی حفاظت در برابر حریق می‌پردازد، از جمله دینامیک آتش، مواد و رفتار ساختمانی در برابر حریق.

حریق به عنوان یکی از خطرات عمده در پیرامون انسان، از اهمیت خاصی در این تجزیه و تحلیل‌های ریسک برخوردار است. از این رو علاوه بر استفاده از روش های عمومی، تکنیک‌های خاصی به منظور شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات و ارزیابی و مدیریت ریسک‌های حریق ابداع شده است. این تکنیک‌ها و روش‌ها که به طور معمول در قالب طرح‌های ارزیابی ریسک حریق به کار می‌روند، گستره وسیعی از بازدیدهای دوره‌ای با استفاده از چک لیست تا شبیه‌سازی توسط نرم‌افزارهای مهندسی حریق را در بر می‌گیرند.

طراحی سیستم‌های مهندسی حریق مبتنی بر عملکرد، که گاهی اوقات به‌طور ساده به عنوان «طراحی مبتنی بر عملکرد» نامیده می‌شود، کاربرد علم و مهندسی برای طراحی سیستم‌های حفاظت در برابر آتش و ایمنی جان در ساختمان‌ها است. این روش طراحی با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص ساختمان مورد بررسی قرار می‌گیرد و از بند‌های پرسپکتیو استاندارد‌ها استفاده نمی‌کند.

این مبحث چگونگی رفتار آتش و تأثیر آن را بر محیط اطرافش تعیین می‌کند. چندین عامل وجود دارد که رفتار آتش را در طی یک آتش‌سوزی تغییر می‌دهد. رفتار آتش نمایانگر نحوه واکنش آتش به تأثیر سوخت، توپوگرافی و آب و هوا است. در عمل چندین راه برای ارزیابی رفتار آتش در زمین وجود دارد:

سرعت گسترش: آتش با چه سرعتی رشد می کند یا از طریق سوخت پخش می‌شود.
شدت خط آتش: چه مقدار انرژی (گرما) از آتش آزاد می شود.
طول شعله: شعله های بلندتر معمولاً به معنای آتش سوزی داغتر است.
زمان اقامت: تا چه مدت پس از گذشتن شعله آتش دود می کند.
شدت: تأثیر آن بر پوشش گیاهی، خاک و سایر اجزای اکوسیستم.
جنبه های دیگر: شعله زدن، تاج گذاری و وجود گردبادهای آتشین

دینامیک آتش مطالعه چگونگی تعامل شیمی، علم آتش، علم مواد و رشته‌های مهندسی مکانیک مکانیک سیالات و انتقال حرارت برای تأثیرگذاری بر رفتار آتش است. به عبارت دیگر Fire Dynamics مطالعه چگونگی شروع، گسترش و توسعه آتش سوزی است. آتش را می توان به روش های مختلفی توصیف کرد:

NFPA 921: “یک فرآیند اکسیداسیون سریع، که یک واکنش شیمیایی است که منجر به تکامل نور و گرما در شدت های مختلف می شود.”
فرهنگ لغت وبستر: آتش یک واکنش شیمیایی گرمازا است که گرما و نور ساطع می‌کند.

سیستم اعلام حریق، مجموعه ای از تجهیزات اعلام حریق نظیر دتکتور دود، حرارت، شعله و گاز است که برای تشخیص علائم حریق و هشدار دادن از طریق آژیرها و فلاشرها از آن استفاده می شود. طراحی، اجرا و استفاده درست از این سیستم، می‌تواند جلوی بسیاری از خطرات جانی و مالی را بگیرد. از سیستم های اعلام حریق، به طور گسترده در ساختمان ها و اماکن مسکونی و صنعتی استفاده می شود تا خسارت های ناشی از حریق را به حداقل برسانند. همچنین از این سیستم برای اطلاع دادن به ساکنین ساختمان در مواقع بروز حریق استفاده می شود تا حدالامکان از تلفات جانی جلوگیری شود. دراین مقاله قصد داریم به صورت خلاصه به بررسی سیستم اعلام حریق، اجزا و استانداردهای آن بپردازیم.

Failure Analysis به فارسی به معنی تحلیل شکست است. در زمینه مهندسی حریق، این درس به بررسی و تحلیل دلایل و عوامل مؤثر در وقوع شکست‌ها و حوادث، به ویژه در رابطه با آتش‌سوزی‌ها و حوادث مرتبط با آتش، می‌پردازد. اهداف اصلی این درس عبارتند از:

1. درک علل وقوع آتش‌سوزی‌ها و حوادث مرتبط با آتش: تمرکز بر روی تشخیص دلایل اصلی وقوع حوادث و آتش‌سوزی‌ها، از جمله بررسی عوامل فنی، مواد به کار رفته، روش‌های ساخت و ساز، و تأثیر عوامل انسانی.

2. آنالیز خرابی‌های ساختاری و تجهیزاتی: بررسی چگونگی شکست ساختارها، تجهیزات و مواد در شرایط آتش‌سوزی، و تعیین نقاط ضعف و عوامل موثر در این خرابی‌ها.

3. استفاده از تحقیقات پس از حادثه برای بهبود ایمنی: استفاده از داده‌ها و یافته‌های به دست آمده از تحلیل شکست‌ها برای بهبود استانداردها، روش‌ها و مواد به کار رفته در مهندسی حفاظت در برابر حریق.

4. توسعه روش‌های پیشگیرانه: طراحی و پیاده‌سازی روش‌هایی برای پیشگیری از تکرار حوادث مشابه، از جمله بهبود طراحی‌های مهندسی، تقویت سیستم‌های ایمنی و افزایش آگاهی و آموزش.

5. تحلیل حوادث و بررسی موردی: مطالعه موارد خاص از حوادث و آتش‌سوزی‌ها برای درک بهتر چالش‌ها و روش‌های موجود برای مقابله با آن‌ها.

6. ارتباط با مقررات و استانداردها: بررسی چگونگی تاثیر شکست‌ها و حوادث بر توسعه و تغییر مقررات و استانداردهای مربوط به ایمنی حریق.

در کل، این درس به دانشجویان کمک می‌کند تا درک عمیقی از دلایل وقوع شکست‌ها در حوادث مرتبط با آتش کسب کنند و راهکارهایی برای جلوگیری از تکرار آن‌ها در آینده ارائه دهند.

• سیستم‌های غیرفعال (passive) مانند دودبندها و جداکننده های فضاها
• سیستم‌های کنترل‌گر دود (smoke control) مانند فن‌ها و مجاری هوای تازه
• سیستم‌های کاهش پیامدهای حریق (mitigation)، از جمله استفاده از پوشش ضد حریق برای کم کردن احتمال فروریزش ناشی از آتش

Explosion Protection به فارسی به معنی حفاظت در برابر انفجار است. این عبارت به مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌های مهندسی اشاره دارد که برای جلوگیری از وقوع انفجارها در محیط‌های صنعتی یا دیگر مکان‌های حساس طراحی شده‌اند. در ادامه به شرح مختصری از موضوعاتی که ممکن است در دروس مرتبط با حفاظت در برابر انفجار پوشش داده شوند، می‌پردازیم:

1. مبانی فیزیکی انفجار: این درس به بررسی پایه‌های علمی و فیزیکی که پشت پدیده‌های انفجار قرار دارند، می‌پردازد. موضوعات شامل دینامیک انفجار، واکنش‌های شیمیایی موجود در انفجار، و تاثیر فشار و حرارت است.

2. طراحی سیستم‌های حفاظتی: این درس به طراحی و اجرای سیستم‌های حفاظتی می‌پردازد که می‌توانند از وقوع انفجار جلوگیری کنند یا تأثیرات آن را به حداقل برسانند. این شامل سیستم‌های تهویه، سیستم‌های کنترل و ایمنی، و طراحی ساختمان‌ها برای مقاومت در برابر فشار ناشی از انفجار است.

3. تجزیه و تحلیل خطر انفجار: این درس به تجزیه و تحلیل خطرات موجود در محیط‌هایی که احتمال وقوع انفجار در آنها وجود دارد می‌پردازد. بررسی می‌شود که چگونه می‌توان خطرات را شناسایی، ارزیابی و کاهش داد.

4. مدیریت و پیشگیری از انفجار: این درس رویکردهای مدیریتی برای پیشگیری و کنترل خطرات انفجار را پوشش می‌دهد. این شامل آموزش کارکنان، توسعه پروتکل‌های ایمنی، و برنامه‌ریزی واکنش‌های اضطراری است.

5. مقررات و استانداردهای حفاظت در برابر انفجار: این درس به بررسی مقررات و استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوط به حفاظت در برابر انفجار می‌پردازد. هدف از این درس آگاهی از الزامات قانونی و بهترین شیوه‌های موجود است.

6. تکنولوژی‌های جدید در حفاظت در برابر انفجار: این درس به بررسی و معرفی تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین در زمینه حفاظت در برابر انفجار می‌پردازد، مانند مواد جدید مقاوم در برابر انفجار و سیستم‌های هوشمند برای تشخیص و کنترل انفجار.

هر یک از این دروس با هدف فراهم کردن دانش و مهارت‌های لازم برای درک، پیشگیری و مدیریت خطرات ناشی از انفجار در محیط‌های مختلف طراحی شده‌اند.

سیستم اطفا حریق چیست؟ نحوه کارکرد سیستم اطفا حریق چگونه است؟ طراحی سیستم اطفا حریق بر اساس کدام دستورالعمل و استاندارد انجام می‌شود؟  نکات مهم در هنگام خرید تجهیزات اطفا حریق کدامند؟ معرفی انواع سیتم‌های اطفا حریق