
دتکتور حرارتی نقطه ای یکی از اجزای حیاتی در سیستمهای اعلام حریق است که با تشخیص افزایش دما در یک نقطه مشخص، وقوع حریق را شناسایی میکنند. این دتکتورها به دلیل دقت و قابلیت اطمینان بالا، در بسیاری از محیطها مورد استفاده قرار میگیرند. در این مقاله اصول کلی استفاده درست از دتکتور حرارتی نقطه ای در سیستم اعلام حریق بهطور کامل بررسی خواهد شد. همچنین عوامل محیطی و مشخصههای عملکردی که میتوانند به عملکرد سیستم کمک کند یا آن را دچار تاخیر کرده و یا از کار بیندازند، مورد بحث قرار خواهد گرفت.
فهرست محتوا
چرا دتکتور حرارتی نقطهای؟
حریق چیست؟
در زمان به وجود آمدن حریق چهار دسته خروجی شامل دود، حرارت، تشعشعات و گازهای سمّی منتشر میشوند. حریق دارای چهار خروجی است و قطعات الکترونیکی به نام دتکتور (آشکارساز) برای شناسایی هر یک از این خروجیها ساخته شدهاند. که به ترتیب عبارت اند از دتکتورهای دودی، حرارتی، شعله ای و گازی. در این مقاله دیجی فایر همه چیز را در مورد آشکارسازهای دسته حرارتی و دتکتور حرارتی نقطه ای شرح میدهد.
حرارت چیست؟
حرارت یکی از اشکال انرژی است که بهصورت انتقال انرژی میان مولکولهای مواد در اثر تفاوت دما تعریف میشود. این پدیده میتواند بهصورت هدایت (Conduction)، همرفت (Convection) یا تشعشع (Radiation) منتقل شود. در شرایط عادی، حرارت بهعنوان یکی از خروجیهای اصلی واکنشهای شیمیایی، بهویژه واکنشهای احتراق، شناخته میشود.
در زمینه حریق، حرارت یکی از مهمترین علائم تشخیص آتشسوزی است که نشاندهنده آزاد شدن سریع انرژی در اثر سوختن مواد است. هنگام وقوع حریق، دمای محیط بهطور ناگهانی افزایش مییابد و این افزایش دما میتواند بهصورت موضعی (نقطهای) یا گسترده (در کل محیط) باشد.
روشهای تولید و انتقال حرارت در حریق
۱. هدایت (Conduction):
انتقال حرارت از طریق تماس مستقیم بین مولکولهای ماده رخ میدهد. بهعنوانمثال، در آتشسوزی فلزات، حرارت میتواند از یک نقطه به نقاط دیگر فلز منتقل شود.
۲. همرفت (Convection):
انتقال حرارت از طریق حرکت سیالات (گاز یا مایع) انجام میشود. برای مثال، در یک اتاق آتشگرفته، هوای گرم به سمت بالا حرکت میکند و دمای سقف به شدت افزایش مییابد.
۳. تشعشع (Radiation):
انتقال حرارت بهصورت امواج الکترومغناطیسی بدون نیاز به ماده واسط صورت میگیرد. این نوع انتقال حرارت در حریقهای بزرگ که شعلهها و گرما به اشیای دورتر منتقل میشوند، بهخوبی قابل مشاهده است.
نقش حرارت در سیستمهای اعلام حریق
دتکتورهای حرارتی به تغییرات دما حساس هستند و بر اساس اصول علمی کار میکنند. این دستگاهها قادرند:
- دتکتور دما ثابت: زمانی که دمای محیط به یک آستانه مشخص برسد (برای مثال 57 درجه سانتیگراد)، فعال شوند.
- دتکتور دما افزایشی: نرخ افزایش دما را در واحد زمان تشخیص دهند و به تغییرات ناگهانی دما پاسخ دهند.
حرارت در مقایسه با سایر نشانههای حریق مانند دود و گازهای سمی، میتواند نشانهای دیرهنگامتر باشد، اما در محیطهایی که ذرات معلق و دود معمولاً به شکل طبیعی وجود دارند (مانند آشپزخانهها یا موتورخانهها)، دتکتورهای حرارتی به دلیل مقاومت در برابر آلارمهای کاذب انتخاب بهتری هستند.
اهمیت تشخیص حرارت در حریق
تشخیص حرارت به سیستم اعلام حریق این امکان را میدهد که حتی در شرایطی که دود یا گاز قابلتشخیص نیست، وقوع آتشسوزی را شناسایی کند. این ویژگی بهخصوص در حریقهای کلاس B (مانند حریق مایعات قابل اشتعال) و کلاس C (گازهای قابل اشتعال) که تولید دود کمی دارند، حیاتی است.
در نهایت، درک دقیق مفهوم حرارت و نحوه انتقال آن، پایهای برای طراحی و استفاده از دتکتورهای حرارتی کارآمد است که نقش مهمی در افزایش ایمنی ساختمانها و حفاظت از جان و اموال ایفا میکنند.
دتکتور حرارتی چیست؟
دتکتور حرارتی یا آشکارساز حرارتی (به انگلیسی: Heat Detector) نوعی حسگر است که برای تشخیص تغییرات دما طراحی شده است. این دستگاهها معمولاً در مکانهایی نصب میشوند که دتکتورهای دودی ممکن است به اشتباه فعال شوند، مانند آشپزخانهها، موتورخانهها و کارگاههای صنعتی.
انواع دتکتور حرارتی
دتکتورهای حرارتی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
- دتکتور دما ثابت: هنگامی که دما به یک مقدار مشخص برسد، فعال میشود.
- دتکتور دما افزایشی: با افزایش سریع دما در یک بازه زمانی کوتاه، سیگنال هشدار ارسال میکند.
جدول مقایسه انواع دتکتور حرارتی
نوع دتکتور حرارتی | ویژگیها | کاربردها |
---|---|---|
نقطهای | شناسایی دما در یک نقطه مشخص | پارکینگ، آشپزخانه، موتورخانه |
خطی | شناسایی دما در طول کابل | تونل، انبار، سینی کابل، سقف کاذب،سیستمهای انتقال مواد |
میلهای | طراحی برای محیطهای صنعتی | تجهیزات صنعتی، خطوط تولید، مخازن سوختی |
مادون قرمز | تشخیص دما از راه دور | پایگاههای نفت و گاز، تأسیسات نظامی |
چندنقطهای | نظارت دما در چند نقطه بهصورت همزمان | سالنها، سولهها |
قابل تنظیم | تنظیم حساسیت دما برای شرایط خاص | محیطهای صنعتی و چندمنظوره |
اجزا و قطعات دتکتور حرارتی نقطهای
دتکتورهای حرارتی نقطهای از اجزای زیر تشکیل شدهاند:
1. سنسور حرارتی: برای اندازهگیری دما.
2. مدار الکترونیکی: جهت پردازش دادههای دمایی.
3. محفظه یا چمبر: محل قرارگیری سنسورها.
4. پوشش خارجی: ساختهشده از مواد مقاوم در برابر حرارت.
5. باتری یا منبع تغذیه: دتکتورهای موضعی معمولاً از باتری یا منبع تغذیه مجزا استفاده میکنند. در حالی که دتکتور متعارف و آدرسپذیر از کابل اعلام حریق برای تغذیه مدارهای الکترونیکی و ارسال هشدارها استفاده میکنند. ولتاژ کاری دتکتورها عموما ۲۴ ولت و جریان چند ده میکروآمپری دارند.
6. پایه دتکتور: برای نصب دتکتور دود در مکانهای مختلف نیاز به لوازم نصب مانند پیچ و مهره و پایه دتکتور است.
7. پوشش خارجی: پوشش خارجی دتکتور دود معمولاً از مواد پلاستیکی ABS مقاوم به حرارت و ضد آتش ساخته میشود تا در صورت وقوع آتش، دتکتور نیز دچار آسیب نشود و عملکرد مناسبی داشته باشد.
نکات لازم برای نصب دتکتور حرارتی نقطهای
رعایت اصول و استانداردهای نصب دتکتورهای حرارتی نقطهای برای اطمینان از عملکرد صحیح آنها ضروری است. در ادامه نکات کلیدی نصب دتکتورهای حرارتی نقطهای آورده شده است:
شعاع پوششدهی دتکتور حرارتی نقطهای:
- شعاع پوششدهی هر دتکتور حرارتی نقطهای معمولاً حدود 5.3 متر است.
- این مقدار ممکن است بر اساس نوع دتکتور و استانداردهای مورد استفاده (مانند NFPA 72) متغیر باشد.
- پوششدهی دتکتور حرارتی در محیط:
- هر دتکتور حرارتی میتواند حدود 50 مترمربع را پوشش دهد. در محیطهایی با شرایط خاص (مانند دماهای بالا یا رطوبت زیاد)، ممکن است این مقدار کمتر شود.
- ارتفاع نصب:
- دتکتورهای حرارتی نباید در ارتفاع بیش از 7.5 متر نصب شوند. در سقفهای بلند، استفاده از دتکتورهای خطی یا چندسطحی پیشنهاد میشود.
- فاصله بین دتکتورها:
- فاصله دتکتورهای حرارتی از یکدیگر نباید بیش از 10.6 متر باشد. این مقدار در مناطق خاص یا با موانع ممکن است کاهش یابد.
- فاصله دتکتور حرارتی از اسپرینکلر:
- فاصله دتکتور حرارتی از اسپرینکلر باید حداقل 60 سانتیمتر باشد تا از تأثیر مستقیم حرارت آب اسپرینکلر بر عملکرد دتکتور جلوگیری شود.
- موقعیت نصب و جریان هوا:
- دتکتورهای حرارتی نباید در نزدیکی دریچههای هوا یا سیستمهای تهویه نصب شوند. حداقل فاصله از دریچهها باید 1 متر باشد، زیرا جریان هوا میتواند تشخیص صحیح حرارت را مختل کند.
- تأثیر موانع بر پوشش دتکتور:
- در صورتی که در محیط موانع فیزیکی وجود دارد (مانند ستونها یا دیوارهای جداکننده)، شعاع پوششدهی دتکتور باید بر اساس شرایط واقعی محیط کاهش یابد.
- محل نصب در راهروهای باریک:
- در راهروهای باریک، فاصله بین دو دتکتور حرارتی میتواند تا 15 متر باشد، مشروط به اینکه شعاع پوششدهی دتکتورها همپوشانی کامل داشته باشد.
- حفاظت از دتکتور در حین نصب:
- در حین ساختوساز، دتکتورها باید با پوشش محافظت شوند تا از ورود گردوغبار، رطوبت و آسیبهای مکانیکی جلوگیری شود.
ارتفاع محیط نصب:
- در سقفهای شیبدار یا با ارتفاع نامتعارف، دتکتورها باید در بخشهای بالاتر سقف نصب شوند تا گرمای تجمعیافته سریعتر تشخیص داده شود.
دتکتور حرارتی نقطهای در چه مکانهایی مناسب است؟
- آشپزخانهها
- موتورخانهها
- کارگاههای صنعتی
- انبارها
- پارکینگها
قیمت دتکتور حرارتی نقطه ای
قیمت دتکتورهای حرارتی بسته به نوع، برند، و ویژگیهای آنها متفاوت است. مدلهای سادهتر قیمت پایینتری دارند، درحالیکه مدلهای پیشرفتهتر با ویژگیهایی مثل آدرسپذیری هزینه بیشتری خواهند داشت.
شرایط نصب دتکتور حرارتی
- فاصله دتکتورها باید طبق استانداردهای NFPA 72 تنظیم شود.
- نصب باید در محلی باشد که جریان هوای محیط بهخوبی به دتکتور برسد.
- دتکتور نباید در نزدیکی منابع گرمایی نظیر هیترها و چراغهای حرارتی نصب شود.
شرایط محیط نصب دتکتور حرارتی
دتکتورهای حرارتی باید در محیطهایی با دمای متغیر یا مکانهایی که احتمال آتشسوزیهای پرحرارت وجود دارد نصب شوند. مکانهایی با شرایط زیر برای نصب مناسب نیستند، مگر اینکه دتکتور بهطور خاص برای آن شرایط طراحی شده باشد:
- دمای کمتر از 0 درجه سانتیگراد یا بالاتر از 40 درجه سانتیگراد.
- رطوبت نسبی بالاتر از 93 درصد.
سوالات متداول در مورد سیستم اطفاء گازی FM200
دتکتور حرارتی نقطهای چیست؟
دتکتور حرارتی نقطهای یک حسگر اعلام حریق است که به افزایش دما در یک نقطه مشخص واکنش نشان میدهد. این دتکتورها برای شناسایی حریقهایی که با افزایش دما همراه هستند طراحی شدهاند و معمولاً در مکانهایی با احتمال تولید دود کم یا محیطهای آلوده به کار میروند.
کاربرد دتکتور حرارتی نقطهای چیست؟
دتکتور حرارتی نقطهای برای شناسایی افزایش دما در محیطهایی مانند آشپزخانهها، موتورخانهها، انبارها، پارکینگها و کارگاههای صنعتی مناسب است. این دستگاهها بهخصوص در فضاهایی که استفاده از دتکتور دودی ممکن است منجر به آلارمهای کاذب شود، کاربرد دارند.
انواع دتکتور حرارتی نقطهای کدامند؟
- دتکتور دما ثابت: فعالشدن در دمای از پیش تعیینشده.
- دتکتور دما افزایشی: واکنش به نرخ سریع افزایش دما.
- دتکتور چندنقطهای: شناسایی حرارت در چندین نقطه همزمان.
- دتکتورهای خاص: شامل دتکتورهای مقاوم در برابر شرایط محیطی خاص یا دتکتورهای مادونقرمز.
ویژگی ها و مشخصات دتکتور حرارتی نقطهای چیست؟
- شناسایی دقیق افزایش دما در یک نقطه.
- حساسیت به تغییرات ناگهانی یا تدریجی دما.
- مقاوم در برابر آلودگی و شرایط محیطی سخت.
- مناسب برای نصب در محیطهایی با ذرات معلق یا دود معمول.
چگونه میتوان تصمیم گرفت که کدام دتکتور حرارتی نقطهای برای تاسیسات من مناسب است؟
انتخاب دتکتور حرارتی به نوع محیط (صنعتی یا مسکونی)، اندازه فضا، دمای کاری محیط، و حساسیت به تغییرات دما بستگی دارد. همچنین، استانداردهای ایمنی و الزامات پروژه نیز باید در نظر گرفته شوند.
دتکتور حرارتی نقطهای نسبت به سایر دتکتورها چه مزیتی دارد؟
- حساسیت پایینتر به آلارمهای کاذب در محیطهای آلوده یا دارای دود طبیعی.
- عملکرد مناسب در محیطهای صنعتی و پرحرارت.
- عدم تأثیرپذیری از رطوبت یا گردوغبار.
دتکتور حرارتی نقطهای نسبت به سایر دتکتورها چه معایبی دارد؟
- زمان واکنش کندتر نسبت به دتکتورهای دودی در برخی موارد.
- عدم تشخیص دود یا گازهای خطرناک.
- نیاز به دمای بالا برای فعالسازی در برخی مدلها.
نحوه نصب دتکتور حرارتی نقطهای چگونه است؟
دتکتور حرارتی باید در ارتفاع مناسب و در نقاطی با جریان هوای مناسب نصب شود. فاصله آنها از منابع حرارتی مستقیم (مانند هیترها) و دریچههای تهویه باید رعایت شود. نصب باید بر اساس استانداردهای NFPA یا معادل آن انجام گیرد.
نحوه تست دتکتور حرارتی نقطهای چگونه است؟
تست دتکتور شامل شبیهسازی افزایش دما با دستگاههای تست حرارتی، بررسی اتصالات الکتریکی و اطمینان از ارسال سیگنال به پنل مرکزی است. این تستها باید بهصورت دورهای انجام شوند.
قیمت دتکتور حرارتی نقطهای چقدر است؟
قیمت دتکتور حرارتی نقطهای به نوع دستگاه (ثابت، افزایشی یا خاص)، برند، و ویژگیهای اضافی آن (مانند ضدآب یا مقاوم در برابر گردوغبار) بستگی دارد. بهطور کلی، قیمت این دتکتورها کمتر از دتکتورهای پیشرفتهتر مانند دتکتورهای دودی مکشی یا خطی است.
دتکتور حرارتی آدرسپذیر آپولو XP95 Heat Detector
Model |
xp95 |
---|---|
Part Number |
55000-400 |
Sensor Type |
heat |
Response |
55 degree |
Response Time |
3 seconds |
Sensitivity Ranges |
0.1m2 n-heptane at 25m |
Field of View |
90° Cone |
Supply Wiring |
Two-wire Supply, polarity insensitive |
Communication Protocol |
Apollo XP95 or Discovery digital protocol (or any development of it). Peak to Peak 5-9V |
Operating Voltage |
17-28V DC |
Quiescent Current |
2.3 mA |
Alarm Current |
4.2 mA |
Alarm Indicator |
2 red light Emitting Diodes (LEDs) |
Operating Temperature |
-40 °C to + 70 °C |
Ingress Protection |
IP66 |
Operating Humidity |
95%, non–condensing |
Housing Material |
White Polycarbonate, V-0 rated to UL94 |
Manufacture |
Apollo |
کابل دتکتور حرارتی خطی فیبر نوری لونا (Lios Luna DE.TECT)
Model |
LUNA DE.TECT |
---|---|
Construction |
The Sensor Cable complies with the manufacturer ́s guide- lines of system calibration for the undisturbed operation as fire detection system |
Optical Fiber |
62,5/125μm, Graded index |
Approvals |
Cable: IEC 60794 |
Maximum Listed Spacing |
(35 ft.)10.65metres |
External Sheath |
Color coded polymer Lead &Cadmium free / UV resistant |
Operating Temperature |
-40°C تا +85°C |
Temperature Sensing |
-40°C تا +85°C |
Voltage Range |
500Vdc |
Manufacture |
LUNA |
کابل دتکتور حرارتی خطی سیگنالاین (Signaline LHD-FT)
Model |
Signaline |
---|---|
Construction |
Temperature Sensitive Polymer, Two Core Wire Tin Plated Copper coated Steel |
Conductor Extrusion |
Temperature Sensitive Polymer |
Approvals |
ATEX certified – zener barrier in hazardous areas., FM, UL, ULC |
Maximum Listed Spacing |
(35 ft.)10.65metres |
External Sheath |
Color coded polymer Lead &Cadmium free / UV resistant |
Operating Temperature |
-40C/-40F to +125C/+257F |
Temperature Sensing |
68،88،105،185 |
Voltage Range |
500Vdc – UL tested |
Manufacture |
Signaline UK |
دتکتور شعله آپولو XP95 Flame Apollo (UV)
Model |
55000-022 |
---|---|
Part Number |
55000-022 |
Sensor Type |
uv |
Spectral Response |
UV 185 to 260nm |
Response Time |
4 seconds |
Sensitivity Ranges |
0.1m2 n-heptane at 25m |
Field of View |
90° Cone |
Supply Wiring |
Two-wire Supply, polarity insensitive |
Communication Protocol |
Apollo XP95 or Discovery digital protocol (or any development of it). Peak to Peak 5-9V |
Operating Voltage |
17-28V DC |
Quiescent Current |
2.3 mA |
Alarm Current |
4.2 mA |
Alarm Indicator |
2 red light Emitting Diodes (LEDs) |
Operating Temperature |
-40 °C to + 70 °C |
Ingress Protection |
IP66 |
Operating Humidity |
95%, non–condensing |
Housing Material |
White Polycarbonate, V-0 rated to UL94 |
Certifications |
Class 1 or 3,, EN54-10, LPCB |
Manufacture |
Apollo |
کابل دتکتور حرارتی خطی پرولاین (LHD Proline)
Model |
Proline |
---|---|
Construction |
Temperature Sensitive Polymer, Two Core Wire Tin Plated Copper coated Steel |
Conductor Extrusion |
Temperature Sensitive Polymer |
Approvals |
ATEX certified – zener barrier in hazardous areas., FM, UL, ULC |
Maximum Listed Spacing |
(35 ft.)10.65metres |
External Sheath |
Color coded polymer Lead &Cadmium free / UV resistant |
Operating Temperature |
-40C/-40F to +125C/+257F |
Temperature Sensing |
68،88،105،185 |
Voltage Range |
500Vdc – UL tested |
Manufacture |
Proline |
کابل دتکتور حرارتی خطی ترموکیبل Thermocable Proreact
Model |
ProReact |
---|---|
Construction |
Overall insulated, twisted pair of tri-metallic cores |
Additional Insulation Options |
Nylon, Polypropylene or Stainless Steel braiding |
Approvals |
CE Marked, RoHS Compliant, FM, |
Maximum Zone Length |
3,000m (10,000ft) |
Wire Overall Diameter |
3.60mm to 5.08mm (0.142" to 0.200") |
Minimum bend radius |
50mm (2") |
Ambient Temperature Range |
40°C – 125°C (-40°F – 257°F)- |
Temperature Sensing |
68،78،88،105،185 |
Voltage Range |
30Vac, 42Vdc |
Manufacture |
Thermocable |