راه های خاموش کردن آتش

هر یک از این موارد می‌تواند به گسترش آتش کمک کند. با جلوگیری از انتشار یکی از این اضلاع، می‌توانید قدرت اشتعال را از آتش سلب نمایید و مانع خسارت‌های بیشتر شوید. این یکی از راه‌های خاموش کردن آتش است.

امروزه 4 عامل برای وقوع و گسترش یک حریق شناسایی شده‌ است: حرارت، اکسیژن، ماده‌ی سوختنی و زنجیره‌ی واکنش‌های شیمیایی. برای آن‌که بتوانید یک حریق را اطفا کنید، باید یکی از این موارد را از هرم حریق حذف کنید. بنابراین در یک سیستم اطفا حریق از تجهیزاتی استفاده می‌شود که چرخه‌ی حریق ایجاد شده را به شکلی قطع کند.

تمامی ‌روش‌های استفاده شده برای خاموش کردن آتش، از جمله استفاده از کپسول‌های آتش نشانی، توپ اطفاء حریق و یا استفاده از انواع سیستم اسپرینکلر با استناد بر سه مورد ذکر شده است. در ادامه برخی از این راه‌ها را به شما خواهیم گفت:

• سرد کردن حریق و جلوگیری از رشد حرارت
• خفه کردن شعله و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش
• دور کردن مواد سوختنی اطراف حریق
• از بین بردن و قطع واکنش‌های زنجیره‌ای

انواع کلاس بندی حریق اروپایی و امریکایی

برای سهولت در پیشگیری و کنترل آتش سوزی، حریق‌ها بر حسب ماهیت مواد سوختنی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. در امریکا و ژاپن توسط مراجع رسمی حریق در پنج دسته (A,B,C,D,K) در اروپا و استرالیا به شش دسته (A,B,C,D,E,F) تقسیم‌بندی شده است. دسته A در همه تقسیم بندی‌ها مواد جامدی است که خاکستر بجا می‌گذارد. دسته B مواد نفتی و مایعات قابل اشتعال. دسته D شامل فلزات قابل اشتعال است. این کلاس‌ها شامل دسته بندی ذیل می‌باشد:

• کلاس A: آتش سوزی در این کلاس، بر اثر مواد خشک و اشتعال‌زا مثل کاغذ رخ می‌دهد. استفاده از آب می‌تواند در این کلاس آتش سوزی ثمر بخش باشد.
• کلاس B: آتش سوزی ناشی از مایعات اشتعال‌زا همچون بنزین، گازوئیل، نفت و … جزو این طبقه قرار دارد. اطفا حریق توسط آب نمی‌تواند جوابگوی همچین آتش سوزی‌هایی باشد.
• کلاس C: در کلاس C، شعله‌‌وری گازهایی نظیر استیلن و گاز طبیعی سبب رخداد آتش می‌شوند که روش جامع و خاصی برای مهار آن وجود ندارد. تنها با تخلیه گاز یا کم کردن حرارت می‌توان مانع از اشتعال‌زایی شد.
• کلاس D: این طبقه، از سوختن فلزات قابل اشتعال ایجاد می‌شود. هرگز و تحت هیچ شرایطی برای مهار شعله اینگونه احتراق، از آب استفاده نکنید، زیرا آب از ترکیب اکسیژن و هیدروژن درست شده است که می‌تواند به سرعت با فلزات واکنش نشان دهد. واکنشی که ممکن است خسارتی سنگین و فاجعه بار به وجود آورد!
• کلاس E: آتش سوزی ناشی از وسایل برقی در این کلاس قرار می‌گیرد. در این مورد هم نباید به سمت استفاده از آب روید. چون به دلیل رسانا بودن ویابل برقی به احتمال بسیار زیاد با برق گرفتگی رو به رو خواهید شد.
• کلاس F: آتش‌سوزی ناشی از روغن‌های خوراکی که در محیط آشپزخانه و انبار مواد روغنی رخ می‌دهد. 

با توجه به مواردی که عنوان کردیم، باید اقدام به خرید تجهیزات اطفا حریق مناسب نمایید. امیدواریم تا این جای مقاله به یک درک مناسبی نسبت به عوامل آتش‌زا رسیده باشید.

انواع خاموش کننده‌های دستی بر اساس دسته بندی حریق

1. خاموش کننده‌های آبی
2. خاموش کننده‌های پودری
3. خاموش کننده‌های فوم
4. خاموش کننده‌های گاز کربنیک (CO2)
5. خاموش کننده‌های مواد شیمیایی تر

سرد کردن حریق و جلوگیری از رشد حرارت

روشی مرسوم و کار راه انداز که معمولاً از آن استفاده می‌کنند، سرد کردن حریق با پاشش آب است. شاید در نگاه اول، مشکلی ما را متوجه خود نکند. اما برخی از آتش‌ها را نمی‌توان با آب خاموش کرد! شایان ذکر است که هر نوع آتشی با توجه به سوخته شدن مواد اشتعال‌زا، کلاس بندی متفاوتی دارد.

خفه کردن شعله و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آتش

در این روش، به نوعی شما با پوشاندن حریق یا به اصطلاح خفه کردن آن می‌توانید شعله‌های آتش را کنترل نمایید. اما همیشه این کار، چاره ساز نیست برای مثال راه مهار احتراق ناشی از مواد‌هایی مانند: سدیم یا پتاسیم که سرعت شعله وری آن‌ها بسیار بالا است، پیچیده‌تر خواهد شد. استفاده از پتو می‌تواند در اینگونه موارد مفید واقع شود. شاید برای شماسوال باشد که انداختن پتو چگونه باعث خاموش شدن آتش می‌شود؟ این به این دلیل است که پتو، هوای سنگینی را به سمت شعله وارد می‌کند که می‌تواند بصورت پوششی عمل کرده و اکسیژن حریق را تخلیه کند. در صورت نبود اکسیژن، زبانه‌های آتش رو به خاموشی خواهد رفت.

خاموش کردن آتش با دور کردن مواد سوختنی اطراف حریق

یکی از راه‌های جلوگیری از رشد اشتعال‌پذیری در آتش‌سوزی، دور کردن مواد سوختنی است. برای مثال اگر کپسول گازی دچار حریق شد، بستن شیر گاز و قطع جریان آن بهترین کار ممکن خواهد بود. با دیگر راه‌های خاموش کردن آتش که جزء وظایف آتش نشانی است در ادامه این مقاله آشنا شوید.

از بین بردن و قطع واکنش‌های زنجیره‌ای

از هزینه‌بر‌ترین کار‌های ممکن برای جلوگیری از اشتعال بیشتر احتراق، از بین بردن و قطع واکنش‌های زنجیره‌ای است و تأثیر مناسبی در خاموش کردن آتش دارد. بیشتر کپسول‌های آتش نشانی از ترکیبات و مواد جامدی چون جوش شیرین استفاده می‌کنند. این نوع کپسول‌ها، سرعت شعله را کاهش داده و واکنش‌های زنجیره‌ای سوختن را از بین می‌برند. پس می‌توان نتیجه گرفت، استفاده از کپسول‌های آتش نشانی از بهترین راه‌های خاموش کردن آتش است.

از انواع روش‌های خاموش کردن آتش‌های حاصل از برق، بنزین و … 4 مورد ذکر شده را می‌توان نام برد. در ادامه برخی سوالات مهم را گردآوردیم که شاید جواب آن بتواند شما را در مواقع ضروری کمک نماید.

برای آشنایی با انواع سیستم اطفای حریق و اجزای آن مقاله دیگر دیجی فایر را مطالعه نمایید.

چه آتش‌هایی را نمی‌توان با آب خاموش کرد؟

همانطور که در مطالب بالا گفتیم، کلاس‌های E ،D و B به دلیل واکنش دهی عناصر آب به مواد اشتعال زا نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال به گفته کارشناسان ایمنی، پاشش آب بر روی آتش سوزی‌هایی که بر اثر مواد فلزی رخ می دهند، بسیار فاجعه بار خواهند بود؛ به این دلیل که با واکنش آب با کلسیوم یا منیزیم بصورت سریع و انفجاری است.

همچنین احتراق‌هایی که از نشت برقی صورت می‌گیرد هم از این قاعده مستثنی نیست. آب رسانای قوی برای جریان برق است. فقط با مقداری آب می‌توانید شاهد یک انفجار گسترده و مهیب باشید!

از دیگر مسائل می‌توان به مواد اشتعال‌زایی مثل نفت یا بنزین اشاره کرد. پاشیدن آب بر روی این گونه مواد هیچ تاثیری ندارد. تنها باید انتظار بیشتر شدن کانون آتش را داشته باشید!

اما دسته‌ای دیگر از آتش سوزی‌ها هستند که با مواد خشک قابل اشتعال شکل می‌گیرند. کاغذ و چوب که در نهایت آتش آن‌ها را تبدیل به خاکستر خواهد کرد. در این مورد می‌توان از آب جهت خاموش کردن شعله‌های آتش استفاده نمود.

چرا نباید بنزین را با آب خاموش کرد؟

اول باید با ماهیت بنزین آشنا شویم. بنزین چگالی کم‌تری نسبت به آب دارد و به دلیل سبکی اش، آب بر روی بنزین شناور می‌ماند. در صورت استفاده از آب بر روی بنزین مشتعل شده، فقط باعث گسترش حریق خواهید شد. مورد دیگر آن که با شناور شدن آب بر روی بنزین، مایع روان به هر جا می‌تواند جریان پیدا کند. پس به هیچ وجه از آب برای خاموش کردن مشتغات نفتی استفاده نکنید. موقع خاموش کردن آتش سوزی ماشین که ناشی از بنزین است باید به نکاتی که گفتیم جهت جلوگیری از انفجار باک خودرو توجه کنید.

چرا آب نمی‌تواند نفت را خاموش کند؟

نفت هم همانند بنزین است و از آب نباید جهت خاموش کردن آتش سوزی ناشی از نفت استفاده شود زیرا سبب اشتعال بیشتر می‌شود. برای کاهش کانون آتش سوزی هم می توانید از پتو استفاده نمایید.

چگونه می‌توان آتش گرفتن نفت را خاموش کرد؟

برای خاموش کردن نفت، می‌توان از کف‌های کپسول آتش نشانی استفاده کرد. از دیگر روش‌ها می‌توان به پتو، شن یا ماسه اشاره نمود. این کار باعث می‌شود هوا و اکسیژن مورد نیاز شعله قطع گردد که مانع از بروز گستردگی آتش‌سوزی خواهد شد.

حتما بخوانید: توپ اطفا حریق چیست

خاموش کردن آتش برق چگونه است؟

اگر آتش‌سوزی گسترده باشد. فوراً به نیروهای امدادرسان آتش‌نشانی تماس بگیرید. اما در مورد آتش سوزی‌های کوچک‌تر می‌توانید از جوش شیرین استفاده نمایید. ماده موجود در جوش شیرین می‌تواند از رسیدن اکسیژن به شعله جلوگیری کند. در مواردی مشابه پتو هم می‌تواند سبب کاهش آتش سوزی شود. اگر در سازمان، خانه و … ساکن هستید، همواره از وجود انواع کپسول‌ های آتش‌ نشانی اطمینان حاصل کرده و انقضای آن را چک کنید، تا زمانی که دچار مشکل شدید، سریعاً با استفاده از آن شروع به اطفاء حریق نمایید.

کدام گاز سبب خاموش شدن آتش می‌شود؟

گازهای کربن دی اکسید Co2 (کپسول‌های خاموش‌کننده CO2) یا گازهای خشک موجود در کپسول‌های آتش‌نشانی می‌توانند در خاموش کردن آتش موثر باشند. استفاده از این گاز‌ها در کپسول‌های مختلف تفاوت دارد. کپسول دارای چند نوع ماده خاموش کننده است. به طور مثال اگر ماده استفاده شده در کپسول آتش‌نشانی بر پایه آب باشد، هرگز نمی‌توان از گاز کربن دی اکسید یا CO2 استفاده کرد، چون این گاز، آب موجود در کپسول را در زمان اطفاء حریق منجمد می‌کند و عملکرد آن را مختل می‌کند.

پس در چنین موردی بهترین انتخاب از هوای فشرده است. هوای فشرده، گزینه مناسب برای استفاده در کپسول‌های آب و گاز و فوم آتش نشانی است. گاز دی اکسید کربن در کپسول‌های آتش نشانی پودری که خاموش کننده آن‌ها بر پایه آب نیست استفاده می‌شود. دی اکسید کربن یا همان co2، گازی است غیر قابل احتراق، بی‌بو، و سنگین‌تر از هوا که داری چگالی بیشتری می‌باشد. مکانیسم عمل آن هنگام حریق به سه صورت زیر است:

• تشکیل لایه‌ای سنگین و مقاوم در مقابل عبور هوا
• خفه کردن آتش
• تخلیه اکسیژن اطراف حریق و سرد کردن آتش

امیدواریم از مقاله راه‌های خاموش کردن آتش به خوبی بهره برده باشید. در این مطلب سعی کردیم با زبانی ساده به شما اطلاعات را منتقل کنیم. به نظر شما دیگر چه راه‌هایی برای خاموش کردن آتش سوزی وجود دارد؟ نظرات خود را برای ما بنویسید. آیا از انواع روش‌های خاموش کردن آتش‌های حاصل از برق، بنزین و … مطلع هستید؟ با ما در میان بگذارید